Zadośćuczynienie za zaniechanie badań prenatalnych.
Zadośćuczynienie za zaniechanie badań prenatalnych. Kluczowe wnioski z wyroku SN z 2 lipca 2025 r. (II CSKP 920/23).
- Życie i urodzenie dziecka – również z wadą genetyczną – nie jest szkodą rodziców w rozumieniu art. 361 k.c.; nie przysługuje odszkodowanie za koszty jego utrzymania („wrongful birth”).
- Zaniechanie badań prenatalnych i naruszenie praw pacjenta (prawo do informacji, świadczeń zgodnych z aktualną wiedzą) uzasadnia zadośćuczynienie pieniężne (art. 4 ustawy o prawach pacjenta w zw. z art. 448 k.c.).
- „Prawo do przerwania ciąży” nie jest samoistnym dobrem osobistym; to prawo podmiotowe służące realizacji wolności i prywatności jednostki.
Podstawa odpowiedzialności: zadośćuczynienie (art. 4 PrPacj + art. 448 k.c.).
Naruszenie praw pacjenta (m.in. art. 6 i 9 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta) – przez niewłaściwe poinformowanie o dostępnych świadczeniach, zaniechanie kwalifikacji i skierowania do diagnostyki prenatalnej – rodzi krzywdę (cierpienie psychiczne, poczucie braku kontroli, dezorganizację życia). Za tę krzywdę przysługuje zadośćuczynienie pieniężne na podstawie art. 4 PrPacj w zw. z art. 448 k.c.
Dlaczego nie odszkodowanie za „koszty utrzymania dziecka”.
Sama okoliczność urodzenia i wychowywania dziecka, nawet jeśli wskutek wady wrodzonej koszty są wyższe – nie stanowi szkody rodziców w sensie art. 361 k.c. Zaniechanie diagnostyki nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z „powstaniem” niepełnosprawności ani z kosztami życia dziecka; może natomiast skutkować utratą informacji i możliwości świadomego planowania, co jest kompensowane właśnie zadośćuczynieniem.
Obowiązek informacyjny i program badań prenatalnych.
- Lekarz ma obowiązek rzetelnie poinformować o dostępnych świadczeniach, w tym o programie badań prenatalnych i kryteriach kwalifikacji (np. wiek ciężarnej, wskazania medyczne).
- W razie spełnienia kryteriów i wyrażenia woli pacjentki, trzeba wystawić skierowanie lub udokumentować decyzję medyczną wraz z uzasadnieniem.
- Niedopełnienie standardu informacyjnego to naruszenie praw pacjenta, niezależne od dalszego wyniku porodu.
Związek przyczynowy i zakres krzywdy.
Związek przyczynowy dotyczy braku wiedzy o stanie płodu i utraty możliwości przygotowania (psychicznego, organizacyjnego, medycznego). Krzywda obejmuje m.in. szok, lęk, poczucie bezradności, zakłócenie planów życiowych. Nie obejmuje natomiast „szkody” w postaci samych kosztów utrzymania dziecka.
Zadośćuczynienie za zaniechanie badań prenatalnych. Ustalanie kwoty i odsetek.
- Interwencja sądu odwoławczego/kasacyjnego w wysokość zadośćuczynienia jest możliwa tylko, gdy kwota jest rażąco nieadekwatna.
- Odsetki za opóźnienie co do zasady należą się od 14. dnia po doręczeniu odpisu pozwu (gdy dłużnik pozostaje w zwłoce po wezwaniu – art. 455 k.c.).
Jak dochodzić roszczeń – procedura.
- Wezwanie i dokumentacja: zabezpiecz pełną dokumentację medyczną, historię wizyt, prośby o badania, odmowy/skierowania.
- Powództwo o zadośćuczynienie: wskaż podstawę prawną (art. 4 PrPacj + art. 448 k.c.), opisz naruszenie standardu i skutki w sferze niemajątkowej.
- Dowód z opinii biegłego: standard staranności i przewidywalność diagnostyczna w dacie zdarzeń.
- Odsetki: domagaj się ich od właściwej daty (najczęściej 14 dni po doręczeniu pozwu).
Zadośćuczynienie za zaniechanie badań prenatalnych, dowody.
- Historia wizyt i adnotacje o prośbach pacjentki o badania;
- Kryteria kwalifikacji do programu (wiek, wskazania) oraz brak skierowania / opóźnione skierowanie;
- Opinia biegłego o standardach ówczesnej wiedzy i przewidywanym wyniku diagnostyki;
- Materiały o krzywdzie psychicznej (diagnozy, terapia, opis skutków w życiu rodziny);
- Korespondencja i wezwania – pod kątem odsetek.
Wnioski dla pacjentów i podmiotów leczniczych.
Dla pacjentów: realną podstawą roszczenia jest zadośćuczynienie za naruszenie praw pacjenta (nie odszkodowanie za koszty życia dziecka). Kluczem są dowody na standard informacyjny i skutki niemajątkowe.
Dla podmiotów leczniczych: należy konsekwentnie realizować standard informacyjny, procedury kwalifikacji do badań prenatalnych, a każdą decyzję rzetelnie dokumentować. Zaniedbania zwiększają ryzyko odpowiedzialności z art. 448 k.c.
FAQ
Czy można dochodzić kosztów utrzymania dziecka?
Nie – życie i urodzenie dziecka nie stanowią szkody rodziców. Dochodzi się zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta.
Czy konieczne jest skierowanie do programu?
Gdy pacjentka spełnia kryteria i wyraża wolę badań, lekarz powinien rozważyć i udokumentować decyzję; zaniechanie narusza prawo do świadczeń i informacji.
Od kiedy liczyć odsetki?
Zazwyczaj od 14. dnia po doręczeniu pozwu pozwanemu podmiotowi leczniczemu (zwłoka po wezwaniu – art. 455 k.c.).
Potrzebujesz pomocy w sprawie o zadośćuczynienie za zaniechanie badań prenatalnych?
Jeśli rozważasz roszczenie o zadośćuczynienie za zaniechanie badań prenatalnych, jako Twoi adwokaci przygotujemy strategię, dobierzemy właściwe dowody i poprowadzimy sprawę od wezwania po wyrok. Skontaktuj się: Kontakt · Sprawy cywilne.
Materiał informacyjny – nie stanowi porady prawnej w konkretnej sprawie.
